Traditional Maritime Skills :: Inhouten maken schouw

Inhouten maken schouw

Werkwijze

Voor het spantenraam van een schouw zijn vier soorten inhouten nodig: liggers, zitters (ook knieën genoemd), klossen en oplangers (foto 1). De liggers zijn de rechte inhouten die dwarsscheeps op het vlak liggen en die de vlakdelen tegen elkaar houden. De zitters zijn de sterk gekromde dwarsscheepse verbindingen tussen vlak, kim en zijde, die het vlak met de huiddelen verbinden. De klossen worden bovenop de zitters geplaatst ter ondersteuning van het boeisel. De oplangers staan op het uiteinde van de liggers en 'verlengen' de liggers; de oplangers verbinden de huiddelen met elkaar. De spanten of inhouten zijn de dwarsscheepse verbanden van het schip. Bij een overnaads gebouwd schip, zoals de mosselschouw “Nieuwe Zorg”, worden de spanten opgericht nadat de huid gevormd is.

Voordat begonnen wordt met het maken van de spanten is eerst het vlak gelegd. Het is belangrijk dat het vlak recht en waterpas ligt.
In het te restaureren schip is een basis-mal gemaakt van het grootspant. Het grootspant is het grootste spant, dat de wijdte van het schip bepaalt. Deze mal dient als uitgangspunt voor alle inhouten in het schip. De mal geeft de uiterste maten aan.
Voor het aftekenen van een inhout op de plank hout leg je de mal vlak op het vlak en schuift deze aan de zijkant tegen het boeisel aan (foto 2).
Aan de voor- en achterzijde van het schip lopen de spanten niet alleen krom naar boven, maar lopen ze ook scheef naar voren respectievelijk naar achteren toe (foto 3). Dit wordt ‘zwei’ genoemd. De inhouten worden dus in zwei afgetekend, waarbij de spanten aan de voor- en achterzijde steeds meer zwei hebben (foto 4). Ter controle: bij een doorsnede van het inhout zou je een ruitvorm zien.
Bij het aftekenen van de mal op het stuk hout is het belangrijk dat het spant zoveel mogelijk met de nerf van het hout meeloopt (foto 5). Bij een ligger kan een stuk hout met recht doorlopende nerf gebruikt worden. Bij een zitter kies je een stuk hout waarbij de nerf een bocht maakt, daar waar een zijtak aan de stam heeft gezeten (foto 7). De nerf moet meelopen met de bocht in het spant (foto 6). Zo nodig, indien er tekort aan geschikt ruw materiaal is, kan de onderste hoek van de zitter opgevuld worden met een ander stuk hout (foto 8). De grootste kracht van de zitter zit in het gebogen deel van het hout op de plek van de bocht (foto 9).
Voordat de liggers geplaatst worden, zaag je aan de onderzijde een inkeping uit het hout, een ‘loggat’ genoemd. De loggaten liggen aan stuur- en bakboord van het schip en zijn bedoeld als afwatergaten voor water dat op het vlak komt. Dit water wordt door middel van een pomp overboord gepompt. De gaten lopen evenwijdig met de kimlijn op precies dezelfde maat, zodat het bij een verstopping mogelijk is om de gaten door te steken.